ماستیک

ماستیک چیست ؟ چه کاربردها و ویژگیهایی دارد ؟ این همان سوالی است که در این مقاله به جواب آن خواهیم رسید.

امروزه با رشد ساختمان‌سازی در شهرها و روستاها، مصالح ساختمانی نیز در حال رشد و تولید محصولات متنوع برای ساخت بهترین سازه‌ها و ساختمان‌ها می‌باشند. برای رسیدن به یک سازه عالی و با کیفیت لازم است که شناخت خوبی نسبت به مصالح موجود در بازار داشته باشیم. ماستیک یکی از همان مصالح مهم برای ساخت و ساز خانه، آپارتمان، پل و … است. ممکن است شما برای اولین بار اسم ماستیک را شنیده باشید اما باید بدانید که ماستیک یکی از مصالح ساختمانی ضروری است که به شکل تک جزئی یا دو جزئی در بازار موجود است. ماستیک‌ها در برابر رطوبت و تغییرات دما بسیار مقاوم هستند و می‌توان از آن‌ها به عنوان درزگیر و آب‌بند استفاده کرد. همچنین برای هموارسازی سطوح مثل دیوار کاربرد دارند و باعث یکدست شدن رنگ روی سطوح می‌شوند. در این مقاله سعی کرده‌ایم که تعریف دقیقی از ماستیک ارائه کرده و انواع و کاربرد آن‌ها را مورد بررسی قرار بدهیم.

اول از همه،

ماستیک چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

ماستیک‌ها در واقع جزئی از مصالح ساختمانی هستند که برای آب‌بندی سطوح استفاده می‌شوند و نوعی عایق رطوبتی هستند. معمولا برای آب‌بندی کردن درزها، ترک‌ها و منافذ استفاده می‌شوند و می‌توانند روی سطوح مختلف مثل آسفالت، بتن، چوب و فلز اجرا شوند. به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند، ماستیک‌ها توانسته‌اند به خوبی در صنعت ساختمان جایگاه خود را به دست آورند.

از خصوصیات منحصربه‌فرد ماستیک‌ می‌توان به انعطاف‌پذیری، چسبندگی و مقاومت در برابر عوامل جوی، رطوبت و مواد شیمیایی اشاره کرد. ماستیک‌ها غیرسمی هستند و در صورتی که با آب آشامیدنی در تماس باشند مشکلی را برای سلامتی انسان ایجاد نمی‌کنند، همچنین عمر بسیار طولانی دارند که آن‌ها را مقرون به صرفه می‌کند. ماستیک‌ها علاوه بر رطوبت، در برابر دماهای بسیار بالا و بسیار پایین مقاوم‌اند، این محصول منقبض نشده و انبساط کمی دارد. همچنین بعد از خشک شدن حالتی شبیه به لاستیک پیدا می‌کنند و در برابر فشار، ضربه، حرکات لرزشی ساختمان و… مقاومت خوبی نشان می‌دهند.

یکی دیگر از خصوصیات جالب ماستیک، خاصیت رنگ‌پذیری آن است. برای رنگ‌آمیزی ماستیک می‌توان از رنگ‌هایی با حلال تینر یا آب استفاده کرد و ماستیک را به رنگ دلخواه خود درآورد. البته باید دقت کرد که ماستیک بعد از رنگ‌آمیزی خصوصیات خود را از دست ندهد.

کاربردهای منحصربه‌فرد ماستیک

ماستیک‌ را می‌توان برای آب‌بندی مخازن آب و فاضلاب مورد استفاده قرار داد، بعضی از آن‌ها برای آب‌بندی کانال‌های آب و فاضلاب هستند، همچنین می‌توان برای کف‌سازی و یا آب‌بندی کانال‌های آبیاری نیز استفاده کرد. با این حال ماستیک‌ها می‌توانند کاربردهای دیگری نیز داشته باشند، مثلا از ماستیک برای ترمیم و پر کردن ترک‌های آسفالت استفاده می‌شود، همچنین ماستیک‌ها دارای مقاومت خوبی در برابر مواد نفتی هستند.

نوع بسیار متفاوتی از ماستیک نیز وجود دارد که بر پایه گچ بوده و برای صاف کردن و رفع برجستگی‌های روی سطوح استفاده می‌شود. این نوع ماستیک سطح یا دیوار را صاف کرده و برای نقاشی یا اجرای دیگر پوشش‌ها مثل کاغذ دیواری، گچ‌برگ، صفحات گچی و… آماده می‌کند.

از ماستیک‌ها برای پر کردن درز در و پنجره ماشین نیز استفاده می‌شود که به خوبی وسیله نقلیه را غیرقابل نفوذ می‌کند.

آشنایی با انواع ماستیک :

ماستیک‌ها انواع مختلفی دارند که بر پایه مواد شیمیایی مختلف هستند، برای آشنایی می‌توان به ماستیک قیری، اپوکسی ، سیلیکونی، پلی سولفاید و پلی اورتان اشاره کرد.

• ماستیک پلی اورتان

 از پرکاربردترین، معروف‌ترین و قوی‌ترین ماستیک‌ها می‌توان به ماستیک پلی اورتان اشاره کرد. پلی اورتان به شکل تک جزئی و بر پایه رزین پلی اورتان ساخته شده‌اند. این نوع ماستیک در برابر تابش مستقیم نور خورشید مقاومت نشان داده و ماندگاری بالایی دارد، همچنین سریع خشک می‌شود. به دلیل مقاومت بالا، از این ماستیک برای مکان‌های پرتردد با اصطکاک بالا استفاده می‌شود.

ماستیک پلی اورتان ضدجلبک و خزه است بنابراین برای درزگیری مناطق مرطوب پیشنهاد ایده‌آلی است. این ماستیک به دلیل قدرت الاستیسیته بالایی که دارد می‌تواند مقاومت خوبی در برابر ضربه، ارتعاش و لرزش داشته باشد. مقاومت مکانیکی ماستیک پلی اورتان در مقایسه با ماستیک سیلیکونی بسیار بالاتر است. انواع ماستیک پلی اورتان و خصوصیات آن به شرح زیر است.

1. ماستیک پلی یورتان خود ترازشونده یا Self-leveling : ماستیک پلی یورتان خود ترازشونده برای درزگیری کف تولید شده و از غلطت کمتری در مقایسه با دیگر ماستیک‌های پلی یورتان برخوردار است و در درزگیری مناطق محیطی و خارجی به کار می‌رود. همچنین در برابر مواد روغنی، نفت و بنزین به خوبی مقاومت نشان می‌دهد.
2. ماستیک پلی یورتان یا Low-module: این نوع ماستیک برای آب‌بندی و درزگیری ساختمان و صنعت استفاده می‌شود. درزگیری درزهای انبساطی، آب‌بندی فلاشینگ درزگیری ژوئن و درزگیری بتن از این دست هستند.
3. ماستیک پلی یورتان ساختمانی یا Construction: ماستیک پلی یورتان ساختمانی برای درزگیری ساختمان و صنعت استفاده می‌شود و در ساختار خود مقدار بیشتری از چسب را دارد. این ماستیک گزینه بسیار مناسبی برای اتصال فلز به فلز، فلز به شیشه و فلز به بتن است.
4. ماستیک پلی یورتان Auto-Glass یا چسب شیشه اتومبیل: این نوع ماستیک که به نام چسب شیشه اتومبیل نیز معروف است کاربرد زیادی در صنعت ساختمان نداشته و بیشتر در صنعت خودروسازی نقش دارد. از این نوع ماستیک پلی یورتان برای اتصال و نصب شیشه جلو و عقب خودرو استفاده می‌شود. همچنین برای اتصال شیشه قطار، واگن و لودر و اتوبوس نیز از این چسب بهره می‌برند.

• ماستیک سیلیکونی

ماستیک درزگیر سیلیکونی برپایه سیلیکون بوده و تک جزئی است. ماستیک سیلیکونی چسبندگی فوق‌العاده بالایی دارد و برای پر کردن درزها، اتصال و آب‌بندی استفاده می‌شوند. ماستیک سیلیکونی پوشش بسیار خوبی برای سطوح بتنی و فلزی است. این نوع ماستیک برای اجرا نیاز به دستگاه تزریق سیلیکون مایع دارد و بعد از پیاده سازی باید توسط ابزاری مثل کاردک هموار شود.

این ماستیک می‌تواند در درزهای افقی و عمودی استفاده شود و قبل از استفاده نیازی به پرایمر ندارد. همچنین ماستیک سیلیکونی قابلیت ارتجاعی بسیار خوبی دارد و در برابر الکتریسیته مقاوم است. در صورت نوسانات دمایی و در حرارت از کیفیت ماستیک سیلیکونی کاسته نشده اما بهتر است از این سیلیکون در مکان‌هایی استفاده شود که تحت تابش مستقیم خورشید نباشد. ماستیک سیلیکونی در برابر ترک مقاوم بوده و یک چسبنده همیشگی است.

• ماستیک اکریلیک

ماستیک اکریلیک بر پایه رزین‌های امولوسیون اکریلیکی سنتتیمی طراحی شده و اکثرا برای سطوحی مثل بتن، چوب، پلاستیک، فلز و شیشه و همچنین پنجره‌های دوجداره استفاده می‌شود. از این ماستیک می‌توان برای تولید قلاب، تزریق، تعبیه و اتصال قطعات استفاده کرد. این نوع ماستیک باید در آب حل شوند تا بتوان آن را روی سطوح اجرا کرد اما پس از خشک شدن در برابر رطوبت و آب مقاومت بالایی دارند. به واسطه همین ویژگی ماستیک اکریلیکی پیشنهادی مناسب برای سطوح خارجی، مناطق مرطوب و شرجی است. از ماستیک اکریلیک به دلیل خمیری شکل بودن برای پر کردن درزهای افقی و عمودی استفاده می‌شود.

انعطاف‌پذیری ماستیک اکریلیک ویژگی بسیار مهم آن است. این ماستیک بعد از رنگ‌آمیزی نیز خاصین انعطاف‌پذیری خود را حفظ می‌کند. این ویژگی زمانی دارای اهمیت می‌شود که بخواهیم از ماستیک برای پر کردن اتصالات در سازه‌ها استفاده کنیم، زیرا این سازه‌ها نیاز به تحرک دارند بنابراین حفظ انعطاف‌پذیری ماستیک به تحرک قطعات کمک می‌کند. ویژگی رنگ‌پذیری ماستیک سبب می‌شود که انتخاب مناسبی برای طراحی‌های داخلی و خارجی باشد.

تا این جا از مزایای عالی ماستیک اکریلیک صحبت کردیم اما باید بدانید که ماستیک اکریلیک معایبی نیز دارد، مثلا ماستیک اکریلیک توانایی حجم‌دهی و پر سازی شیارها را ندارد. اما سازگار با محیط زیست بوده و برای محیط زندگی آلودگی ایجاد نمی‌کند.

• ماستیک قیری

ماستیک‌های قیری به دو صورت گرم اجرا و سرد اجرا وجود دارند. تفاوت این دو نوع در نحوه اجرا و پیاده‌سازی است که بسته به درجه حرارت تقسیم می‌شوند، همچنین برای انتخاب این ماستیک باید به عمودی یا افقی بودن درز توجه داشت. در صورت استفاده از ماستیک‌های قیری گرم اجرا باید توجه داشت که اگر دما از حد مناسب ماستیک بالاتر برود سبب سوخته شدن ماستیک قیری می‌شود به همین علت هنگام اجرا باید از وسایل خاصی بهره برد. نکته دیگر این که باید سطح اجرای کار را به خوبی از هر آلودگی پاک کرد تا اجرای بی‌نقصی داشته باشید، همچنین زمان استفاده کیورینگ این محصول باید به اتمام رسیده باشد.

1. ماستیک سرد اجرا

ماستیک سرد اجرا در واقع همان ماستیک بر پایه قیر است که اصلاح شده و با حلال‌های هدروکربنی و الیاف تهیه شده و استفاده می‌شود. ماستیک سرد اجرا تک جزئی است و از آن می‌توان برای پوشش‌دهی به سطوحی مثل آسفالت، آجر، بتن و … توسط کاردک و ماله به راحتی استفاده کرد. یکی از ویژگی‌های خوب ماستیک سرد اجرا قیمت مقرون به صرفه آن در مقایسه با دیگر ماستیک‌هاست. همچنین این ماستیک مقاومت بسیار بالایی در برابر شرایط جوی و حرارت دارد. ماستیک سرد اجرا نسبت به ماستیک گرم اجرا راحت‌تر روی سطوح اجرا شده و نیاز به حرارت ندارد. همچنین در درزهای افقی و عمودی قابلیت استفاده دارد. ماستیک سرد اجرا دارای فیبرهای غیر آزبستی است که از ریخته شدن مواد حین اجرا جلوگیری می‌کند.

2. ماستیک گرم اجرا

ماستیک قیری گرم اجرا ماستیکی بر پایه لاستیک بیتومن اصلاح شده است که برای پر کردن ژوین‌های اققی و درزهای انبساطی استفاده می‌شود. این ماستیک غیرسمی بوده و می‌تواند در تماس با آب آشامیدنی باشد. این ماستیک در برابر حلال‌های نفتی و سوخت بسیار مقاوم است به همین خاطر در فرودگاه‌ها و تعمیرگاه‌ها استفاده می‌شود. این ماستیک چسبندگی بالایی دارد و برای اجرا نیاز به پرایمر ندارد. هنگام اجرا محیط باید خشک و بدون باد بوده و دمای بالای 5 درجه داشته باشد. همچنین ماستیک باید طوری ریخته شود که حباب ایجاد نشود که برای جلوگیری از این اتفاق می‌توان از دستگاه‌های مخصوص استفاده کرد.

• ماستیک اپوکسی

ماستیک اپوکسی بر پایه رزین اپوکسی طراحی شده است به همین خاطر از دوام و ماندگاری بالایی بهره می‌برد. علاوه بر این، ماستیک اپوکسی از چسبندگی بالا نیز برخوردار است که باعث می‌شود در صنعت ساختمان به ویژه سازه‌های بتنی استفاد شود. این ماستیک می‌تواند دمایی تا حدود 80 درجه سانتی گراد را تحمل کند، مقاومت بالایی در برابر فشار مکانیکی و محیط شیمیایی مثل اسید و باز دارد و در برابر رطوبت به خوبی مقاوم است. از ماستیک اپوکسی می‌توان در آشپزخانه، سرویس حمام و دستشویی، استخرها، سطوح سنگ‌های طبیعی بتنی، آجری و موزائیکی استفاده کرد.

• ماستیک پلی سولفاید

ماستیک پلی سولفاید همانند ماستیک اپوکسی بر پایه رزین اپوکسی است اما تفاوتی که دارد دو جزئی بودن آن است. این نوع ماستیک را می‌توان برای هر نوع سطح مانند سیمان، سنگ، فلز، چوب و… اجرا کرد. ماستیک پلی سولفاید در دو فرم مایع و خمیری در بازار موجود است و از ماستیک خمیری آن برای درزهای افقی و عمودی استفاده می‌شود.

• پودر ماستیک کناف

بتونه ماستیک کناف برای ایجاد یک سطح صاف و یکدست کردن سایه روشن‌های روی دیوار به کار می‌رود. حتما شما هم تجربه کرده‌اید که در صورت رنگ کردن سطح گچی دیوار، قسمتی از آن رنگ را جذب کرده و قسمتی دیگر کمتر جاذب بوده است، بنابراین حالت سایه روشن روی دیوار پدید می‌آید. برای انجام ماستیک کناف باید ابتدا با استفاده از بتونه درزها و منافذ موجود در دیوار را پر کرده و بعد از ماستیک کناف استفاده کنیم. بعد از اجرای ماستیک می‌توان دیوار را رنگ‌آمیزی کرد.

نحوه اجرای ماستیک

برای انجام ماستیک باید سطح محل موردنظر را از هر گونه آلودگی مثل گرد و غبار، چربی و آلودگی‌های محیطی پاک کرد، وجود ذرات روی ماستیک باعث می‌شود که اجرا ماستیک به خوبی انجام نگیرد. در بعضی از موارد خاص، بعد از پاک کردن سطح باید از پرایمر استفاده کرد. پرایمر را روی سطح پیاده کنید و اجازه بدهید که حدود 2 الی 4 ساعت بگذرد و پرایمر بطور کامل روی سطح خشک شود. سپس مدت زمان کافی برای اتمام بهینه آوری ماستیک نیاز است. در صورت استفاده از ماستیک گرم اجرا بسیار مهم است که حرارت کار بالا نبوده و از سوخته شدن ماستیک جلوگیری شود.

برای اجرای ماستیک کناف باید این مراحل را اجرا کرد. ابتدا پودر ماستیک را با نسبت 4 به 3 با آب مخلوط می‌کنیم. (4 پیمانه ماسیتک و 3 پیمانه آب) چند دقیقه صبر کرده و اجازه می‌دهیم ماستیک آب را به خوبی جذب کند، سپس این مخلوط را با استفاده از ابزار به خوبی مخلوط می‌کنیم تا یک خمیر به دست بیاید. دوباره به مخلوط زمان می‌دهیم تا واکنش‌های شیمیایی لازم اتفاق بیفتد. سپس این خمیر را روی سطح موردنظر خود اجرا می‌کنیم. لایه خمیری ماستیک باید حدود 1 الی 2 میلی متر روی سطح پخش شود و بهتر است از این ضخامت کمتر یا بیشتر نباشد.

هزینه اجرای ماستیک

به دلیل نوسانات قیمت در بازار مصالح ساختمان نمی‌توان قیمت دقیقی را ارائه داد، همچنین قیمت ماستیک‌ها بسته به نوع آن و شرکت تولید کننده می‌تواند بسیار متفاوت باشد. ماستیک‌ها می‌توانند تولید داخل یا خارج از ایران باشند و همان طور که می‌دانید قیمت ماستیک‌های تولید خارج از ایران به نسبت بیشتر از تولید داخل است. با این حال ماستیک بر پایه قیر سرد اجرا قیمت مناسب‌تری نسبت به دیگر ماستیک‌ها دارد. نکته دیگری که باید توجه داشته باشید این است که هزینه نیروی کاری که باید ماستیک را روی سطح اجرا کند را باید لحاظ کنید. هزینه دستمزد برای اجرای ماستیک می‌تواند متفاوت باشد اما در تهران معمولا حدود 5 هزار تومان به ازای هر متر مربع است. البته این هزینه می‌تواند نسبت به مهارت و تجربه نقاش و کناف کار کمتر یا بیشتر باشد.

روش نگهداری ماستیک

برای انبار کردن ماستیک باید کیسه‌های ماستیک را روی پالن چوبی یا پلاستیکی قرار داد و حداکثر تعداد 10 کیسه ماستیک روی یک پالت توصیه می‌شود. در صورتی که ماستیک‌ها در محیط بسته انبار می‌شوند باید پالت‌ها با فاصله 1 متر از یکدیگر و دیوارهای انبار فاصله داشته باشد تا جریان هوا به خوبی بین کیسه‌ها در چرخش باشد. حداکثر مدت زمان نگهداری ماستیک بسته به نوع و شرکت سازنده متفاوت است اما در صورت نگهداری در شرایط استاندارد می‌توان انتظار داشت که ماستیک‌ها را بتوان تا 6 ماه یا 1 سال بعد از تولید نگه داشت. با این حال اگر در مناطق مرطوب و شرجی انبار و نگهداری می‌شوند، این مدت زمان کوتاه‌تر شده و به 2 ماه کاهش می‌یابد. با این حال مجددا لازم به ذکر است که ماستیک‌های مختلف دارای استانداردهای متفاوتی برای انبار و نگهداری هستند که می‌توان این اطلاعات را از تولیدکننده یا شرکت دریافت کرد.

حرف آخر…

در صنعت ساختمان تنوع و تولید محصولات ساختمانی روز به روز در حال افزایش است. به دلیل رشد بسیار سریع ساختمان‌سازی به نظر می‌رسد این تنوع در تولید طبیعی بوده و نیازهای ساختمان‌سازی را به خوبی مرتفع کرده است. با این حال می‌تواند مشتری را برای انتخاب و خرید بهترین مصالح ساختمانی دچار سردرگمی کند. به همین دلیل ما در این مقاله به بررسی یکی از محصولات ساختمانی بسیار مهم به اسم ماستیک‌ها پرداخته‌ایم. برای درزبندی و عایق سازی ساختمان یا صاف و هموار کردن دیوار و رفع برجستگی، ماستیک‌ها دارای اهمیت بسیار زیادی هستند. ماستیک‌ها با مقاومت در برابر رطوبت، فشار و دما می‌توانند به صورت یک لایه روی دیوار یا مخازن آب کشیده شده و آن را نفوذناپذیر کنند. همچنین سطح ماستیک بستری بسیار مناسب برای نقاشی یا اجرای کاغذ دیواری و پنل گچی است و با اجرای درست آن می‌تواند رنگ یکنواخت و یکدستی را برای دیوار منزل یا محل کار شما به ارمغان بیاورد.